Roztoczański Park Narodowy Drukuj Email
Roztoczański Park Narodowy leży na Roztoczu Środkowym. Obejmuje swoimi granicami najcenniejsze wartości przyrodnicze tego regionu. Utworzony został w 1974 roku. Jego powierzchnia wynosi ok. 8,5 tyś. ha, z czego lasy zajmują ok. 95%. Na terenie Parku rośnie ponad 400 drzew pomnikowych. Lasy Parku do końca II wojny światowej (przez ponad 400 lat) należały do Ordynacji Zamojskiej. Godłem RPN jest konik polski, potomek dzikiego tarpana.
Pod ścisłą ochroną Parku jest ok. 808 ha. Są to obszary: Bukowa Góra, Nart, Czerkies, Jarugi i Międzyrzeki. Największą rzeką Parku jest Wieprz, w której żyją bobry.
Flora RPN jest bogata i różnorodna. Liczy ok. 700 gatunków. Niektóre rośliny: lepiężnik biały, czosnek siatkowaty, przytulia okrągłolistna – mają w RPN jedyne stanowiska na Lubelszczyźnie.
Równie bogata jest fauna Parku. Z dużych ssaków występują: łosie, jelenie, sarny, dziki oraz koniki polskie. Żyją tu także nietoperze, ryjówka aksamitna ,a z gryzoni popielica i koszatka. Spośród ptaków spotkać możemy m.in. orlika krzykliwego, liczne dzięcioły i bociana czarnego. Obecność wielu mięczaków, pajęczaków i owadów świadczy o niezwykłości przyrody Parku.
Link: www.roztoczanskipn.pl
Roztoczański Park Narodowy Roztoczański Park Narodowy Roztoczański Park Narodowy Roztoczański Park Narodowy
Roztoczański Park Narodowy
Roztoczański Park Narodowy Roztoczański Park Narodowy Roztoczański Park Narodowy
Roztoczański Park Narodowy
Roztoczański Park Narodowy Roztoczański Park Narodowy Roztoczański Park Narodowy
W 1994 r. na terenie parku został wybudowany Ośrodek Edukacyjno-Muzealny RPN. Obecnie odwiedza go rokrocznie ok. 30 - 40 tysięcy osób. Posiada dwie sale ekspozycji stałej, salę wystaw okresowych, bibliotekę z czytelnią, punkt informacji turystycznej i sprzedaży wydawnictw, oraz zaplecze techniczne. Obiekt jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych.

Na terenie RPN poprowadzonych jest 9 ścieżek poznawczych:
  1. Ścieżka dydaktyczna na Bukową Górę (2,6 km; 2h) od OEM RPN do Soch „droga pałacowa”. Przechodzi przez bór sosnowy, bór jodłowy i buczynę karpacką. Prowadzi przez obszar objęty ochroną ścisłą „Bukowa Góra”. Na szczycie punkt widokowy. Za wstęp pobierane są opłaty.
  2. Ścieżka poznawcza na Piaseczną Górę (3.2 km; 2,5 h) od stawów „Echo” do części historycznej Zwierzyńca. Przechodzi obok Pomnika Pamięci Poległych Leśników. Na Piasecznej Górze punkt widokowy.
  3. Ścieżka po wydmie stawów „Echo” (1,7 km; 0,5 h) łącząca OEM ze stawami „Echo”. Ścieżka daje wygląd w dolinę strumienia Świerszcz, ukazując łęg jesionowo-olszynowy oraz bór sosnowy.
  4. Ścieżka do stawów „Echo” (1,2 km; 0,5 h) – od browaru, obok OEM RPN wiedzie najkrótszą drogą, do stawóch „Echo”. Przystosowana dla osób niepełnosprawnych ruchowo.
  5. Ścieżka historyczno-przyrodnicza do Wzgórza Polak (2,1 km; 1,5 h) od parkingu przy drodze do Biłgoraja (na trasie aleja bukowa)do Pomnika Powstańców Styczniowych, przy którym na wierzchowinie znajduje się punkt widokowy).
  6. Ścieżka historyczno-przyrodnicza do Wojdy (4 km, 2,5 h) w północnej części parku od Pomnika Powstania Zamojskiego z II Wojny Światowej w Szewni do Wojdy. W górnym odcinku biegnie wśród buczyny karpackiej porastającej wąwozy lessowe. Na wierzchowinie punkt widokowy.
  7. Ścieżka aleją Aleksandry Wachniewskiej (0,7 km; 20 min) prowadzi od części historycznej Zwierzyńca do ul. Plażowej, przecinając rekonstruowaną oś wodną układu przestrzennego dawnej posiadłości Zamojskich.
  8. Ścieżka dendrologiczna we Floriance (1,0 km; 0,5 h) wiedzie przez obszar leśny (3,2 ha) bogaty w liczne gatunki drzew i krzewów (67 gatunków), będący pozostałością po hodowli sadzonek prowadzonej tu przez Ordynację Zamojską w latach 1897- 1926.
  9. Ścieżka krajobrazowa we Floriance (1,2 km; 0,5 h) prowadzi przez enklawę pół wśród lasów. Wiedzie od Izby Leśnej utworzonej w budynku leśniczówki z 1830 r. na wierzchowinę, skąd roztacza się widok na Floriankę, dawne szkółki leśne oraz Ośrodek Hodowli Zachowawczej Konika Polskiego.
Historia i stan aktualny RPN
Tradycje ochrony przyrody na Roztoczu sięgają końca XVI w. kiedy obszar ten włączono
do Ordynacji założonej przez Kanclerza Jana Zamoyskiego. Wówczas utworzono tutaj "zwierzyniec" otoczony wysokim parkanem o długości ok. 30 km. Obejmował on powierzchnię obecnego obwodu ochronnego Bukowa Góra oraz część obw. ochr. Florianka w granicach dzisiejszego Roztoczańskiego Parku Narodowego. W zwierzyńcu tym trzymano jelenie, żubry, dziki, wilki, rysie, żbiki i tarpany. Ograniczono całkowicie zręby, zabroniono wypasania bydła a nawet wprowadzono opłaty za zbiór runa leśnego. Lasu strzegli strażnicy, których miejscowi nazywali pałkarzami. Pod koniec XVIII bądź na początku XIX w., z braku funduszy "zwierzyniec" zlikwidowano a zwierzęta wypuszczono do otaczających lasów,
a także rozdano okolicznym mieszkańcom. Mimo likwidacji "zwierzyńca" kultywowano
w dalszym ciągu tradycje ochrony przyrody tego regionu. Teren ten bowiem stale przyciągał licznych badaczy, którzy to dostrzegając dużą wartość przyrodniczą Roztocza wszelkimi sposobami starali się go chronić. W 1934 r. na polecenie XV ordynata Maurycego Zamoyskiego powstał pierwszy na Roztoczu rezerwat Bukowa Góra. W 1938 r. wydano zarządzenie o całkowitej ochronie ptaków drapieżnych na terenie ordynacji. Pierwsza próba powołania Roztoczańskiego Parku Narodowego została podjęta w 1939 r. – w realizacji planów przeszkodziła jednak wojna. Ostatecznie po latach starań miłośników przyrody, naukowców i leśników 10 maja 1974 r. został utworzony Roztoczański Park Narodowy.
W skład parku weszło 12 wcześniej istniejących rezerwatów ścisłych i częściowych:
w tym 9 leśnych :
- Bukowa Góra
- Obrocz
- Nart
- Czerkies
- Jarugi
- Krzywionka
- rezerwat i,. prof. Z. Czubińskiego
- Zwierzyniec
- Kamienna Góra
oraz 3 rezerwaty florystyczne:
- Maziarki
- Stoki nad Wieprzem
- Bór sosnowy na Stokach
Wcielając wymienione rezerwaty do RPN, część z nich zlikwidowano, uznając że wystarczający jest sam status przynależności do parku narodowego. Pozostałe obecnie określa się jako obszary (strefy) ochrony ścisłej. Są nimi:
1.    Bukowa Góra – na niewielkiej przestrzeni, niezwykła różnorodność przyrodnicza (bór sosnowy , bór jodłowy, buczynę karpacką). Przy ścieżce znajduje się Pomnik Pamięci Poległych Leśników.
2.    Czerkies (wysokie wzniesienia porozcinane dolinami oraz kompleks głębokich wąwozów (duże płaty buczyny karpackiej)
3.    Nart – podobnie jak Czerkies
4.    Jarugi – buczyna karpacka
5.    Miedzyrzeki – torfowiska wysokie i przejściowe
Park powstał na obszarze 4801 ha. na terenie Lasów Państwowych Nadleśnictw Kosobudy i Zwierzyniec. Aktualna jego powierzchni wynosi 8482 ha, w tym lasy zajmują 8102 ha (95%). Wprowadzono w nim strefowanie ochrony przyrody. Drzewostany o charakterze naturalnym zajmują ok. 50% pow. z czego 806 ha (około 10% pow. lasów parku) objęto ochroną ścisłą. Park jest otoczony kilkukilometrowym pasem strefy ochronnej, którego powierzchnia wynosi 38 000 ha.
Roztocze położone jest na obszarze dzielącym stare utwory geologiczne platformy wschodnioeuropejskiej od młodszych utworów Europy Zachodniej. Roztocze jest wciąż aktywne geologiczne, podnosi się 2 mm na rok. Roztocze Środkowe ma urozmaiconą rzeźbę terenu. Łańcuchy wapiennych wzgórz o wysokości do 350 m n.p.m. porośnięte wspaniałymi lasami z enklawami pół uprawnych przeplatają się z dolinami wysłanymi piskami polodowcowymi. Zróżnicowanie geologiczne, bogata rzeźba terenu, czynniki hydrograficzne, klimatyczne i glebowe, spowodowały, że na stosunkowo małej powierzchni występuje tu aż 47 zespołów roślinnych (19 leśnych i 28 nieleśnych). Najcenniejsze z nich to bór jodłowy i buczyna karpacka charakterystyczne dla regla dolnego Karpat. Lasy parku charakteryzuje duża dynamika rozwoju i dobra zdrowotność. Przejawia się to łatwością odnowień naturalnych oraz długowiecznością i znacznymi rozmiarami drzew, z których wiele osiąga pomnikowe wymiary; jodły osiągają 50 m wysokości i 3,5 m obwodu , niewiele ustępują im buki (odpowiednio 42 m i 3 m). Gatunkami panującymi w Parku są sosna , jodła i buk. Z pozostałych około 30 rodzimych gatunków drzew najliczniej występują: dąb, olsza, lipa,  brzoza , świerk, modrzew, grab, jawor, jesion i klon.
Flora Parku jest bogata i różnorodna. Rozmieszczenie szaty roślinnej cechuje dość regularna strefowość. W obniżeniach dolin rzecznych i strumieni leśnych występują olsy i łęgi jesionowo-olszowe. W zagłębieniach między wydmami spotkać można różne fragmenty torfowisk, otoczone borami bagiennymi i wilgotnymi. Na pobliskich równinach i wydmach dominują bory sosnowe. Na skłonach wzniesień przechodzą stopniowo w bory jodłowe, a w górnych szczytowych partiach w buczynę karpacką. Mozaikę siedlisk uzupełniają bory mieszane, grądy, dąbrowa świetlista oraz zbiorowiska nieleśne: m in. łąki, szuwary i roślinność wodna.
Spośród 700 gatunków roślin naczyniowych w zależności od siedliska i ukształtowania terenu, obok pospolitych gatunków środkowoeuropejskich spotkać tu można roślinność nizinną, jak też gatunki górskie, południowo-wschodnie, oraz atlantyckie.
•   gatunki górskie:
czosnek nidźwiedzi, czosnek siatkowaty,
RPN zywiec-gruczolowaty RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN
  • gatunki północne
- w tym w zabegnieniach i torfowiskach:
RPN RPN
-oraz w borach sosnowych
RPN RPN
  • gatunki południowo-wschodnie
RPN RPN RPN RPN RPN
  • spośród roślin rzadkicj objętych ochroną gatunkową na uwagę zasługuje:
RPN RPN RPN kruszczyk-szerokolistny RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN

zawilec wilokwiatowy, tojad dzióbaty, 3 gatunki rosiczek, liczne gatunki storczyków, wraz z najpięknięjszym obuwikiem zwyczajnym.

Równie bogata jest fauna parku. Występują wszystkie typowe zwięrzęta laśne: jeleń, sarna, dzik, wilk, ryś, borsuk, kuna a nad wodami wydra, ojresowo spotyka się łosia.

Liczne   są   owadożerne   ssaki   chronioe   ( RPN ryjówki),

gryzonie z ropdziny plichowatych (orzesznica, RPN popielica), a także nieoperze W 1979 r sprowadzono bobry (żyjące w przeszłości) a w1982 r. utworzono ostoję konika polskiego (potomka tarapana i ras lokalnych)

Spośród ponad 210 gatunków ptaków około 130 gnieździ się regularnie na terenie Parku. Osobliwościami są m. in.:

RPN trzmielojad RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN RPN

Usytuowany wewnątrz lasu kompleks stawów zwanych „Echo” – to najważniejsza w Parku ostoja ptactwa wodnego i błotnego. Gniazdują tam: łabędź niemy, krzyżówka, błotniak stawowy, łyska kokoszka wodna, czajka, siweczka rzeczna, trzciniak, i potrzas. Stawy są również miejscem żerowania czapli: siwej, purpurowej i białej, ptaków drapieżnych (w tym bielików i rybołowów), ptaków siewkowych (np. biegusów zmiennych, siewnic, krwawo dziobów, łęczaków i brodźców piskliwych) oraz pospolitych, jak i rzadkich ptaków wróblowatych: zięb, jerów, pliszek, drozdów, rzepołuchów i wąsatek.
Wśród ryb dominuje głowacz biało płetwy, spotkać można także minoga ukraińskiego, pstrąga potokowego czy inne ryby takie jak koza, piskorz i śliz.
Z gadów spotyka się liczne jaszczurki wraz z padalcem w formie turkusowej, zaskrońca, żmiję, zygzakowatą, gniewosza plamistego, oraz żółwia błotnego. Nie udało się stwierdzić występowania żyjącego tu niegdyś węża Eskulapa.
Wśród płazów liczne są traszki, kumaki, grzebiuszka, rzekotka oraz żaby zielone
i brunatne.
Bogaty jest świat bezkręgowców. Obecność wielu mięczaków, wijów, pajęczaków
i owadów świadczy o niezwykłości przyrody Parku w skali kraju i Europy.
Koniki polskie są potomkami tarpanów, które żyły niegdyś w puszczach Polski, Litwy i Prus. W XVII w. odłowione w Puszczy Białowieskiej umieszczono w „zwierzyńcu” – rezerwacie Zamoyskich. Na początku XIX w. tarpany rozdano okolicznym chłopom. Skrzyżowane z końmi domowymi zachowały się w okolicach Biłgoraja jako prymitywna rasa konika chłopskiego tzw. koniki biłgorajskie. Dopiero w 1936 r. utworzono w Białowieży rezerwat gdzie umieszczono najbardziej typowe okazy i drogą selekcji i hodowli
w warunkach naturalnych zaczęto utrwalać cechy wymarłych dzikich koni. W 1982 r. powróciły na Roztocze. Hodowla zachowawcza w RPN prowadzona jest w Ostoi Rezerwatowej Konika Polskiego w warunkach zbliżonych do naturalnych, na obszarze około 180 ha. w okolicy stawów „Echo” (około 20 sztuk koni) oraz w warunkach stajennych we Floriance gdzie prowadzone są prace mające na celu zachowanie cech genetycznych tarpanów wśród koników polskich. Charakterystyczne cechy to: niski wzrost (125-135 cm) obfite owłosienie w okresie zimy, maść myszata z czarną pręgą przez grzbiet. Koniki polskie charakteryzują się dużą siłą w stosunku do masy ciała, wytrzymałością odpornością na choroby i łagodnym temperamentem.

Przez teren parku przebiega pięć szlaków turystycznych:
•    centralny Roztocza – (niebieski) przez Wapielnię i Zwierzyniec
•    krawędziowy – (czerwony) - Zwierzyniec -Susiec
•    partyzancki – (czerwony) –przez Szczebrzeszyn i Krasnobród
•    roztoczański  -(żółty) - Zwierzyniec - Bidaczów
•    szlak obwodnica RPN im. A. Wachniewskiej dokoła RPN – Zwierzyniec-Florianka
Wody
Główny ciek wodny Roztocza Środkowego i parku to rzeka Wieprz. Z terenu parku biorą początek strumienie: Szum (2,5 km) i Świerszcz (9,0 km) odprowadzające swe wody do Tanwi i Wieprza. Wody potoku Świerszcz zasilają stawy: Florianiecki, Czarny, kompleks stawów Echo oraz staw w centrum Zwierzyńca.
Uwagę zwraca także pięknie architektonicznie wkomponowana w otoczenie bryła wybudowanego w 1994r. Ośrodka Edukacyjno - Muzealnego. Wszystkim zwiedzającym proponuje: wystawy przyrodnicze i artystyczne, wycieczki z przewodnikiem, projekcje filmów przyrodniczych, zajęcia dydaktyczne dla dzieci i młodzieży, szeroką informację turystyczną oraz zaprasza do korzystania z bogatych zbiorów bibliotecznych i czytelni.
Obszary parku i przyległe tereny były miejscem walk Powstania styczniowego, I i II wojny światowej, czego dowodem są mogiły w Zwierzyńcu i okolicy.